Het klooster St-Trophime (Place de la République, Arles) en de bijbehorende romaanse kerk behoren tot de belangrijkste bezienswaardigheden van Arles. De grotendeels romaanse kloosterkerk ligt aan Place de la Republique.
Kerk St-Trophime
De kerk is gewijd aan de heilige Trophimus. Vermoedelijk was hij aan het begin van de derde eeuw de eerste bisschop van Arles. De bouw van de kerk startte rond 1100 op de plaats van een Karolingisch heiligdom. De sobere westelijke voorgevel stamt uit de eerste bouwfase.
Rond 1180 is voor deze gevel een portaal gebouwd met prachtige laat romaanse beeldhouwwerken. De vorm van het portaal doet denken aan een triomfboog. Het beeldhouwwerk toont verwantschap met de sarcofagen uit de vierde eeuw. Inspiratie van Romeinse voorbeelden is karakteristiek voor de laat Romaanse beeldhouwkunst uit de Provence.
Boven de hoofdingang, in het timpaan, is Christus weergegeven als rechter van het Laatste Oordeel. Christus is omringd door Johannes (de adelaar), Lucas (stier), Marcus (leeuw) en Mattheus (gevleugeld mens). Daaronder, op de latei, staan de 12 apostelen. Tussen de zuilen aan weerskanten van de hoofpoort staan beelden van heiligen. Trophimus staat met Petrus en Johannes afgebeeld op de noordoostelijke zuil.
Het schip, het hoogste romaanse schip van de Provence, en de toren zijn in de tweede helft van de 12de -eeuw gebouwd in de romaanse stijl. Het gotische koor werd aan het einde van de 15de-eeuw gebouwd. Het steekt af tegen het sobere Romaanse schip. Het is het enige gotische omloopkoor met kapellen in de Provence.
In de St-Trophimus staan enkele fraaie sarcofagen uit de 4de-eeuw. Daartoe behoort een sarcofaag met een voorstelling van de doortocht door de Schelfzee in de Chapelle de Grignan (bovenstaande foto onder). Ook zeer fraai is de arcadesarcofaag. Deze is nu in gebruik als altaar in de noordelijke zijbeuk.
Klooster St-Trophime
De bouw van het klooster van St-Trophime startte in de 12de-eeuw en zette ging door tot in de 14de-eeuw. Het klooster is vooral een bezoek waard vanwege het sierlijke beeldhouwwerk in de kruisgang. De lengte en breedte van de kruisgangvleugels zijn opvallend royaal. In de refter en het klooster vinden exposities plaats.
De oudste galerijen zijn de noordvleugel, links bij binnenkomst, en de oostvleugel. De noordvleugel stamt waarschijnlijk uit 1180. De oostvleugel is vermoedelijk aan het begin van de dertiende eeuw voltooid. In beide vleugels worden robuuste pilaren (twee hoekpilaren en twee tussenpilaren) afgewisseld met drie opeenvolgende dubbele zuilen (zie onderstaande foto en linker bovenstaande foto). De elegantie van de zuilen en het beeldhouwwerk wordt benadrukt door deze massieve pilaren. De twee andere vleugels, uit circa 1370, zijn op een andere wijze onderverdeeld.
Het beeldhouwwerk op de hoekpilaren van de noordelijke galerij is spraakmakend. De belangrijkste heiligen van Arles zijn daar weergegeven; Stephanus op de noordoostpijler en Trophimus op de noordwestpijler. Op het Trophimus pilaar is in reliëf het lege graf van Christus afgebeeld met de Drie Maria’s, engelen en bewakers. Op de Stephanus pilaar beeld het reliëf de steniging van Stephanus en de hemelvaart van Christus. De apostel Paulus vergezeld Stephanus op de noordoostpijler en Petrus de heilige Trophimus op de noordwestpilaar.
De kapitelen en pilaren van de oostgalerij hebben hoofdzakelijk het leven van Christus als onderwerp. Het beeldhouwwerk in de zuidgalerij bevat scènes uit het leven van de H. Trophimus. In de westelijke galerij ligt de nadruk op Provençaalse thema’s. Een bekend lokale thema is dat van de heilige Martha en een monster dat in het Rhonedal zou hebben geleefd, de Tarasque.